در کربلا چه گذشت؟ ترجمه نفس المهموم

محمدباقر کمره ای در مقدمه ترجمه شان می فرمایند:براى شرح رموز نهضت حسینى، متن جامع و معتبر و کاملى لازم بود که در ضمن آن، اسرار وقایع، مو به مو شرح گردد و در هر جا به مناسبت، توضیحى داده شود؛ با وفور کتب مقاتل، کتابى که جامع این شرایط باشد کمتر دیده مى شد تا به مطالعه کتاب نفیس “نفس المهموم” دست یافتم و این کتاب که همان تألیف و تنظیم متن اخبار و تواریخ و سِیَر معتبره است به سند افتاد، زیرا مؤلف جامع و متتبع آن تا آن جا که میسور است در تصحیح اسناد اخبار این کتاب کوشیده و تا آن جا که در دسترس است، کتب تواریخ معتبره را زیر نظر گرفته و عین عبارات آن ها را در نظم کتاب به هم پیوسته و کتابى در این موضوع فراهم کرده که نزد ارباب فن، شاهکارى محسوب مى شود.
برشی از کتاب:
از اخبار بسیار استفاده می شود که برای امام حسین علیه السلام و حاملین اسرار، مسلم بوده است که محل شهادت،زمین کربلاست و بایست حسین علیه السلام به عراق بروند.در این صورت چرا ابی عبدالله علیه السلام بر عکس مقصد خود به مکه رفت و این راه دور و دراز را پیمود با آن که از خود مدینه راه کوبیده ای برای عراق وجود داشته است و نزدیک تر هم بوده،سر این مسافرت این است که :1- چون اخبار شهادت ابی عبدالله علیه السلام در سرزمین عراق کم و بیش مشهود بوده است،.در سر راه مدینه به عراق مراقبت هایی وجود داشته است که به آسانی مسافرت بدان ممکن نبوده و شاید سر این که مسلم بن عقیل پس از مأموریت دلیل گرفت و از بیراهه رفت و راه را گم کرد همین باشد.2- شهادت امام در روز عاشورا مقدر بود، از تاریخ حرکت او به مکه تا عاشورا ماه ها فاصله بود و اقامت او در مدینه میسر نبود و برای صرف وقت این مدت را به مکه مسافرت کرد.3- چون مکه از تاریخ حرکت حسین علیه السلام که اواخر رجب بود،کم کم محل اجتماع حجاج و مسلمانان اقطار بعیده ی اسلامی می شد و باید امام به همه ی مردم و همه ی مسلمانان،مقاصد خویش را بفهماند و دعوت اصلاحی خود را تبلیغ کند و با وضع کنترلی که بنی امیه فراهم کرده بودند، این مفصود جز درمکه و در موسم حج میسر نبود.امام به مکه مسافرت کرد و تا هشتم ذیحجه که همه ی مسافرین اطراف در آن جا جمع آوری می شوند در آن جا ماند،تا دعوت اصلاحی خود را به همه ی مردم برساند و به همه اتمام حجت کند.4- برای آن حضرت،اصحاب معینی بودند که در طول مدت باید از اطراف و اکناف عالم اسلامی و گوشه و کنار جمع آوری شوند و مسافرت امام حسین علیه السلام تا مکه و از مکه تا کربلا برای جمع آوری این اصحاب مخصوص بوده است و بر کناری نالایقان.