غزوه تبوک در پرتوی قرآن

بنا بر تحلیل های سطحی مرسوم که جامعه مقارن صدر اسلام را جامعه ای ایده آل ترسیم می کند، باید در اواخر دوران حیات پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله، ایمان مردمان به رشد و شکوفایی رسیده باشد و آیات قرآن نیز مؤیّد همین مسأله باشد. در حالی که آیات نازله در این مقطع، بیشتر تهدیدآمیز، تحذیر دهنده و فاش کننده نفاق و توطئه های منافقان است. به همین دلیل بخش عمده دو سوره “مائده” و “برائت” که کمتر از دو سال پیش از رحلت آن حضرت نازل شده است؛ اختصاص به پدیده “نفاق” در جامعه دارد. بررسی جنگ تبوک که در سال نهم هجری نیز به وقوع پیوست، نشان می دهد که اکثریّت مردم، دچار نفاق اعتقادی بودند. بدین سبب، بازخوانی غزوه تبوک، و پی گیری ماجرای منافقان صدراسلام، پیش نیازی لازم برای درک مباحث خلافت الهی و فهم تحوّلات پس از رحلت رسول الله صلّی الله علیه و آله می باشد.