نقد عرفان های صوفیانه

یکی از پدیدهای فرهنگی که از سده دوَم هجری، در عالم اسلام ظهور کرد، تصوف است. اگرچه آموزه های اسلامی می توانند الهام بخش حقایق عرفانی باشند و مشایخ صوفیه هم مدعی ابتنای اندیشه و عمل خود بر آنهایند؛ اما واقعیت این است که در تصوف تاریخی، به تدریج اندیشه ها، عقاید، آداب و رسومی پدید آمد که برخی از آنها با کتاب و سنت قطعی انطباق ندارند. از این رو، صوفیه در طول تاریخ، همواره مورد نقد درونی و بیرونی قرار گرفته و دیدگاه های مختلفی درباره آن پدید آمده است. بعضی صوفیه را از اولیای مقرب خداوند می دانند و برخی آنان را به کفر منسوب می کنند و عده ای هم راهی میانه را برگزیده اند.در این کتاب کوشش شده است تا پاره ای از عقاید و اندیشه های صوفیه، منصفانه مورد نقد و بررسی قرار گیرد و در عین حال، میراث عظیم عرفان ناب اسلامی، نادیده گرفته نشود. این کتاب در دوازده فصل سامان یافته است: فصل اول ماهیت تصوف و وجه اشتقاق واژه صوفی و نسبت تصوف و عرفان و اندیشه عرفانی شیعه است. در فصل دوم، سرچشمه تصوف و تبار دینی صوفیان و منابع خارجی اثرگذار بر این پدیده نقد و بررسی شده. در فصل سوم، تاریخچه و علل ظهور صوفیه مورد بحث قرار گرفته. در فصل چهارم درباره موضع گیری پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) در برابر گرایش به رهبانیت گفت و گو شده است. فصل پنجم به دیدگاه های مخالفان و موافقان صوفیه، اعم از شیعه و سنی می پردازد. فصل ششم ادعای کشف و شهود صوفیان را بررسی کرده و از تجارب دینی و عرفانی سخن گفته. در فصل هفتم درباره توحید، فنا و فرق بین فنای وجودی و فنای شهودی و حلول و اتحاد بحث شده است. فصل هشتم شطحیات صوفیه را از دیدگاه عده ای از علما و اندیشمندان بررسی کرده. در فصل نهم توجیهات و دفاعیات صوفیه از شطحیات آمده است. در فصل دهم، امامت و ولایت از دیدگاه صوفیه مورد بحث و نقد قرار گرفته است.در فصل یازدهم به اباحی گری می پردازد. فصل دوازدهم به مسلک اهل حق، که مدعی عرفان است و در زیر صوفیه می گنجد، با تأکید بر مکتب نورعلی الهی اختصاص دارد.